Jak dobrać wózek inwalidzki? Dofinansowania na zakup wózka inwalidzkiego

Dodano     maj 21, 2015   mobil-medic

Jak dobrać wózek inwalidzki? Dofinansowania na zakup wózka inwalidzkiego

Wózki inwalidzkie obok lasek i kul, są najczęściej używanymi przedmiotami ortopedycznymi z grupy sprzętu pomocniczego. Służą one do podparcia masy ciała ludzkiego, umożliwiając poruszanie się w pozycji siedzącej. Składają się one ze struktury podpórcznej (siedzenie, oparcie, podpórki łokciowe, podnóżki) oraz urządzeń lokomocyjnych (koła, mechanizm napędowy, układ sterowniczy, hamulcowy).

Współcześnie produkowane wózki inwalidzkie muszą spełniać szereg funkcji:

  • służyć do poruszania się (a więc muszą uwzględniać możliwości użytkownika do dostarczania napędu),
  • zapewniać powierzchnię podpierająca dla tułowia (muszą być dostosowane do cech antropometrycznych użytkownika),
  • wspomagać funkcjonowanie na stanowisku pracy, w domu, życiu towarzyskim (zapewnić łatwość manewrowania, pozwalać na łatwe przesiadanie się, umożliwiać łatwe pokonywanie przeszkód, spełniać przy tym wszystkim wymogi bezpieczeństwa).

Nowoczesne wózki powinny charakteryzować się możliwością osiągnięcia największej mobilności przy użyciu najmniejszego nakładu energii dostarczanej przez użytkownika.

W wózkach z napędem ręcznym, obok tradycyjnie produkowanego modelu składowego, coraz częściej produkuje się wózki z lekkiej ramy spawanej, wykonanej z materiałów o wysokim współczynniku wytrzymałości na ciężar, takich jak stopy aluminiowe czy tytan. Znacznej redukcji uległa też wielkość wózka. Do standardu należy zaliczyć stosowanie szybko rozłączalnych osi kół napędowych, co w znacznym stopniu ułatwia transport np. w bagażnikach samochodowych.

Dobry wózek powinien być: wygodny, funkcjonalny, wytrzymały, estetyczny, dobrany w zależności od rodzaju i stopnia niepełnosprawności użytkownika.

Ze względu na miejsce użytkowania, wózki dzielimy na:

  • Wózki pokojowe (mogą być również używane w terenie):
    • wózki leżakowe - z wysokim odchylanym oparciem stosowane głównie do pionizacji chorego,
    • wózki fotelowe - najczęściej stosowane, przeznaczone dla osób z porażeniami, niedowładami, amputacjami, dla hemiplegików, w przypadkach usztywnienia kończyn dolnych, oraz wszystkich tych którzy muszą okresowo korzystać z pomocy wózka; są to wózki przystosowane do napędu dwiema jak i jedną kończyną górną.
  • Wózki terenowe (przeznaczone do przemieszczania się na dłuższe dystanse np. dojazd do pracy, szkoły, urzędu, ośrodków kultury itp.):

Ze względu na napęd, wózki dzielimy na: 

  • wózki o napędzie ręcznym:
    • korbowy dla dorosłych,
    • dźwigniowy-składany (wózki te wymagają dużej sprawności kończyn górnych);
  • wózki o napędzie elektrycznym (przeznaczone dla osób ze znacznym stopniem ograniczenia sprawności kończyn górnych ); ta grupa wózków, dzięki zastosowaniu największych osiągnięć techniki może być obsługiwana przez osoby bez jakiejkolwiek sprawności kończyn górnych; sterowanie nimi może być prowadzone np. językiem.

Ze względu na stopień sprawności użytkownika wózki dzielimy na:

  • Wózki dla dzieci ze spastycznością (przeznaczone dla dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, przepukliną oponowo-rdzeniową, innymi schorzeniami ośrodkowego układu nerwowego) - są to wózki typu spacerowego do prowadzenia przez opiekunów, umożliwiające stabilizację tułowia, głowy jak i kończyn dolnych i górnych dziecka. Mogą być używane zarówno w domu jak i w terenie.
  • Wózki typu ACTIV (przeznaczone dla osób ze znaczną oraz utrwaloną dysfunkcją narządu ruchu: porażeniami, niedowładami, amputacjami) - wózki te, ze względu na konstrukcję, użyte materiały, zapewniają duże możliwości regulacji i dopasowania do indywidualnych potrzeb, umożliwiają maksymalne usprawnienie i usamodzielnienie w życiu, jak również dają możliwość uprawiania sportu.

Pozornie łatwy dobór i zakup odpowiedniego wózka inwalidzkiego w praktyce bardzo często okazuje się zadaniem kłopotliwym. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele modeli, ich zaawansowanie technologiczne jest coraz częściej bardzo wysokie, co w znacznym stopniu poprawia ergonomikę napędu wózka.

Wszystkie wózki typu ACTIV pełnią rolę protezy czynnościowej, tj. tak jak proteza dla osoby amputowanej - muszą być indywidualnie dobierane, a ich parametry regulowane w zależności od dysfunkcji i poziomu urazu, zwłaszcza jeśli chodzi o osoby po uszkodzeniach rdzenia kręgowego.

Prawidłowo dopasowany wózek musi uwzględniać właściwy dobór i regulację poszczególnych elementów takich jak:

  • dobór odpowiedniej ramy,
  • rodzaj siedzenia- ma bardzo istotne znaczenie jako element przeciwdziałający tworzeniu się odleżyn i odparzeń,
  • szerokość całkowita,
  • pochylenie kół,
  • wysokość oparcia,
  • kąt oparcia,
  • kąt siedzenia,
  • długość podnóżka,
  • długość całkowita.

Znaczną trudnością przy wyborze wózka jest dostosowanie go do cech antropometrycznych pacjenta. Pacjenci często zaopatrywani są w wózki nieodpowiednie, które nie tylko nie ułatwiają funkcjonowania, lecz wręcz ograniczają jego możliwości ruchowe i lokomocyjne.  

Aby wózki inwalidzkie mogły przyczynić się nie tylko do poprawy jakości życia ich użytkowników, ale również mogły wpłynąć na zwiększenie ich aktywności zawodowej muszą stać się bardziej dostępne. Według aktualnie obowiązujących przepisów osoby niepełnosprawne (nie jest wymagane orzeczenie o stopniu inwalidztwa) mają prawo do bezpłatnego otrzymania wózka inwalidzkiego na podstawie zlecenia lekarskiego wystawionego na specjalnym druku i potwierdzonego przez kasę chorych: raz na pięć lat w przypadku mózgowego porażenia dziecięcego oraz innych schorzeń uniemożliwiających samodzielne poruszanie się - raz na 3 lata - do 18 roku życia. Typ wózka określa lekarz specjalista: ortopedii, neurologii, reumatologii lub rehabilitacji medycznej. Realizacją zleceń zajmują się punkty zaopatrzenia ortopedycznego, a koszty zakupu pokrywają regionalne kasy chorych, one też ustalają limity cen na poszczególne przedmioty ortopedyczne. Wykaz punktów zaopatrzenia ortopedycznego według miejsca udzielania świadczeń, jak również wykaz limitów cenowych na poszczególne przedmioty zaopatrzenia ortopedycznego dostępne są w wojewódzkich kasach chorych. Niestety ceny wózków bardzo często przekraczają limity cenowe kas chorych. Aby pomóc osobą niepełnosprawnym w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych opracował program „Drogowskaz”, wdrożony w życie przez PFRON w II połowie 1999r.

Aby uzyskać dofinansowanie na zakup wózka inwalidzkiego osoba zainteresowana musi zwrócić się o pomoc do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, powiatowego centrum pomocy rodzinie lub wojewódzkiego oddziału Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych. W ramach programu została m.in. przewidziana pomoc w dofinansowaniu zakupu wózków inwalidzkich o napędzie elektrycznym dla osób najciężej poszkodowanych z powodu dysfunkcji narządu ruchu.

Celem programu jest:

  • tworzenie warunków do urzeczywistnienia prawa osób niepełnosprawnych do zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz do życia w środowisku wolnym od barier funkcjonalnych tj. w zakresie komunikowania się i dostępu do informacji - w ramach realizacji zapisów Karty Praw Osób Niepełnosprawnych (Uchwała Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997 r.- M.P.Nr.50,poz.475),
  • udzielanie osobom niepełnosprawnym indywidualnej pomocy, która ograniczy skutki niepełnosprawności i tym samym umożliwi wykorzystanie potencjalnych zdolności tych osób oraz osiągnięcie przez nich życiowej samodzielności i aktywności w sferze społecznej i zawodowej.

Program obejmuje m.in. pomoc w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne, pomoc w zakupie wózków inwalidzkich o napędzie elektrycznym.

Adresatami pomocy w zaopatrzeniu w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne są osoby niepełnosprawne:

  • z orzeczonym znacznym, umiarkowanym lub lekkim stopniem niepełnosprawności,
  • dzieci i młodzież w wieku do 26 lat z przyznanym zasiłkiem pielęgnacyjnym, potwierdzonym zaświadczeniem o jego pobieraniu wydanym przez płatnika,
  • dzieci uznane przez publiczny zakład opieki zdrowotnej za niepełnosprawne, które przebywają w domu pomocy społecznej, w zakładzie opiekuńczo- leczniczym lub zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, w domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo-wychowawczej i z tego tytułu pozbawione są prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.

W programie nie mogą uczestniczyć adresaci o miesięcznych dochodach (po ubruttowieniu) przekraczających:

  • 50% przeciętnego wynagrodzenia na jednego członka wspólnego gospodarstwa domowego,
  • 75% przeciętnego wynagrodzenia - w przypadku osób samotnych.

Dofinansowanie ze środków PFRON nie może przekroczyć sumy 150% kwoty limitu wyznaczonego przez kasę chorych dla zakupu lub naprawy danego przedmiotu ortopedycznego oraz wymaganego rozporządzeniem udziału własnego nabywcy.

Adresatami pomocy w zakupie wózków inwalidzkich o napędzie elektrycznym są osoby niepełnosprawne, u których dysfunkcja jednej lub obu kończyn dolnych z jednoczesną dysfunkcją jednej lub obu kończyn górnych, uniemożliwia poruszanie się na wózku inwalidzkim o napędzie ręcznym:

  • z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności,
  • dzieci i młodzież w wieku do 26 lat z przyznanym zasiłkiem pielęgnacyjnym, potwierdzonym zaświadczeniem o jego pobieraniu wydanym przez płatnika,
  • dzieci uznane przez publiczny zakład opieki zdrowotnej za niepełnosprawne, które przebywają w domu dziecka lub innej placówce opiekuńczo- wychowawczej i z tego tytułu pozbawione są prawa do zasiłku pielęgnacyjnego.

W programie nie mogą uczestniczyć:

  • osoby, które w przeszłości, korzystając ze środków PFRON, naruszyły warunki zawartych umów lub nie wywiązały się z podjętych zobowiązań,
  • osoby, którym udzielono dofinansowania ze środków PFRON na zakup elektrycznego wózka inwalidzkiego w ciągu ostatnich 5 lat, z zastrzeżeniem pkt.3
  • W uzasadnionych przypadkach, zwłaszcza jeśli chodzi o dzieci, oddział PFRON może skrócić okres, o którym mowa w pkt. 2:
    • do lat 3 w sytuacjach związanych ze zmianami w stanie fizycznym osoby niepełnosprawnej uniemożliwiającymi korzystanie z posiadanego elektrycznego wózka inwalidzkiego,
    • w przypadku zniszczenia wózka z przyczyn nie zawinionych przez osobę niepełnosprawną.

Maksymalna kwota dofinansowania zakupu elektrycznego wózka inwalidzkiego ze środków PFRON nie może przekroczyć dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia z tym, że wymagany jest udział własny osoby niepełnosprawnej w wysokości co najmniej 5% ceny wózka.

W przypadku, gdy na podstawie odrębnych przepisów, przyznane zostało częściowe dofinansowanie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego (do wysokości limitu kas chorych), wysokość kwoty udzielonego dofinansowania w ramach programu, pomniejszona jest o wysokość kwoty przyznanej z kasy chorych.

Należy przypomnieć, że podmiot wydający wózek inwalidzki zobowiązany jest przed jego wydaniem sprawdzić prawidłowość wykonania i zapewnić osobie, dla której jest on przeznaczony odpowiednią informację o dopasowaniu poszczególnych elementów wózka do indywidualnych potrzeb użytkownika oraz udzielić instruktażu co do prawidłowego posługiwania się nim.